Lotusbloem in de tuin van het klooster

Terwijl ik de stekende pijn in mijn knieën probeer te negeren, vraag ik me af hoeveel langer het nog gaat duren. Dan gaat de gong ten teken van het einde van deze meditatiesessie. Ik open mijn ogen en helder zonlicht komt me door het open raamwerk tegemoet.

Toch iedere ochtend weer een mooie afsluiter van deze eerste, twee uur durende meditatiesessie in het Ngoc Thanhklooster in Ho Chi Minh-stad, Vietnam. Hier volgde ik in november 2014 een tiendaagse meditatieretraite in stilte. Waarom zou iemand dit doen? En hoe gaat dat er dan aan toe?

Op zoek naar wijsheid

Van mijn medecursisten krijg ik bij navraag veelal eenzelfde soort verhaal als het mijne, wanneer ik hen vraag naar hun motivatie om in een tiendaagse stilteretraite te zitten. Persoonlijk ongeluk, levensvragen die onbeantwoord blijven, op zoek naar rust of een doel, zelfontplooiing of wijsheid. En ook mijn verhaal begon zo. En zo vertrok ik richting Ho Chi Minh-stad waar mijn spirituele avontuur begon in het Thu Ducdistrict net buiten de stad. Tien dagen lang zonder te praten, zonder fysiek contact. Tien dagen lang 10,5 uur per dag mediteren, weinig slaap, zonder avondeten, op een veldbedje in een slaapzaal, met koude douches. Comfort is ook een luxe die je niet nodig hebt, blijkt. Tien zware, intensieve, indrukwekkende maar zeker ook verhelderende dagen waarin ik deze retraite bijwoonde.

Noble Silence

Vipassana is een van de oudste meditatietechnieken uit India die door Siddharta Gautama Boeddha ruim 2500 jaar geleden weer bekend is geworden. Het betekent zoveel als de waarheid zien zoals hij werkelijk is. Gautama Boeddha onderwees deze techniek als een universele remedie voor universele ziekten, zoals wanhoop, verdriet en ellende. De techniek is bedoeld om geestelijke onzuiverheden uit te wissen en het hoogst haalbare geluk van volledige vrijheid te bereiken. Het genezen van menselijk lijden is het doel.

Bij aankomst in het klooster dien je al je spullen in te leveren. Geen telefoon, geen camera (echt niet?), geen boeken, muziek, pen of papier: alles gaat achter slot en grendel zodat de focus volledig op het mediteren ligt. ’s Avonds, wanneer iedereen zich aangemeld heeft en de bedjes zijn toegewezen, gaat de Noble Silence in, oftewel: niet meer praten. De spelregels worden uitgelegd en er wordt voor de laatste keer samen een avondmaal gegeten. Ik ben de enige buitenlander tussen alle Vietnamezen en steek met kop en schouder boven de rest uit.

Op met de kippen

Om 04:00 uur gaat de gong en drentelt iedereen al slaapwandelend richting de meditatiezaal, waar van half 5 tot half 7 de eerste meditatie plaatsvindt. Twee uur lang in stilte en in pijn. Zuchten en steunen overal. Om half 6 (gok ik, aangezien je geen benul van tijd hebt) gaan de eerste vogels fluiten. Hurray, halfway! Gelukkig staan de kippen en hanen, die achter op het veld scharrelen, met ons op. Een van de hanen heeft als trademark de begintune van Shirley Bassey’s Goldfinger, wat de dag met een glimlach doet beginnen. De sessies worden geleid vanaf audio door meneer Goenka, de leraar die in de lijn van Gautama Boeddha aan onze generatie de techniek doorgeeft en aanleert. Daarnaast is er een waarnemend leraar die door meneer Goenka is aangewezen om de leerlingen te helpen. De waarnemend leraar is een kleine, kale, Indiase man met een ronde bril en rode omslagdoek die regelrecht voor Ghandi door had kunnen gaan. Ghandi met een iPhone waarop hij de audio-opnamen heeft staan.

Twee uur lang zit de zaal met zo’n 100 leerlingen in totale stilte terwijl er geleerd wordt dat je alleen op je ademhaling moet letten en deze niet moet willen aanpassen. Adem je oppervlakkig, haastig, diep of langzaam: het is zoals het is en probeer het niet te veranderen. Langzaam gaan we gedurende de dag steeds dieper in op de lichamelijke sensaties die er altijd zijn, maar waar we ons zelden bewust van zijn. Hoe worden we meester van ons eigen denken en voelen in plaats van als speelbal van onze eigen gedachten en emoties door het leven te gaan? Gedurende de sessies leren we steeds meer te concentreren op ons eigen lichaam en ons hoofd en dit alleen te observeren. Iedere avond wordt er een college gegeven over de achtergrond van de techniek en van het Boeddhisme, wat erg verhelderend werkt. Zo ga ik die tien dagen wel uitzitten!

Dag 4: ontmoet jezelf

Tot dag 4. Wie weleens geprobeerd heeft langer dan 10 minuten in kleermakerszit op de grond te zitten, weet dat je knieën, rug, nek of benen al snel gaan gebieden te gaan verzitten vanwege de opkomende en helse pijnen. Op dag 4 wordt verteld dat je vanaf dat moment niet meer mag bewegen. Dat betekent: je ogen niet openen, je armen of benen niet bewegen en je dus stil moet blijven zitten. De paniek slaat toe, want al tellend kom ik op zesmaal in een uur dat ik moet verzitten. Gedurende het volgende uur verga ik van de pijn in mijn knieën. Als ik stiekem door mijn wimpers naar mijn buren kijk, zie ik hen allemaal als perfecte Boeddha’s zitten. Dit kan toch niet de bedoeling zijn? En dus vraag ik een gesprek met de Ghandi aan.

Rustig zit hij tegenover me. Ik leg hem mijn probleem voor waarop zijn reactie is: tja, negeer de pijn. Hij ziet mijn verongelijkte gezicht en voegt er toch maar aan toe: ‘but don’t torture yourself!’. Dan vraagt hij hoe vaak ik dan moet verzitten in een uur. Zesmaal. Goed, dan probeer je tijdens het volgende uur of het in vijf keer kan, het uur erna in vier keer. Het klinkt gek genoeg als een geweldige oplossing. De man heeft zo’n rustige en heldere uitstraling dat je hem gewoon vertrouwd. Ik vraag hem voorzichtig of hij dan geen pijn meer heeft, dan weet ik tenminste of het vooruitzicht zonniger is. Hij lacht en zegt ‘everyone feels the pain. It just gets weaker.’ En je gelooft hem. Vastberaden en vreemd genoeg ook opgelucht verlaat ik de zaal.

Dit artikel schreef ik voor Reisbijbel.nl. Lees het hele artikel op www.reisbijbel.nl